W poprzednich artykułach omówiliśmy mechanizmy powstawania parestezji oraz ich manifestacje w różnych schorzeniach. W tym wpisie skupimy się na aspektach terapeutycznych parestezji, zarówno w kontekście objawów trudnych do wyjaśnienia medycznie, jak i celowych zastosowań klinicznych.

Estimated reading time: 6 minut

Spis treści

Parestezje jako niewyjaśnione medycznie objawy (MUS)

Mrowienie nie tylko często towarzyszy zaburzeniom neurologicznym, ale jest też jednym z objawów, które trudno wyjaśnić medycznie (MUS – medically unexplained symptoms) [1]. Ta kategoria objawów stanowi wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne, wymagając interdyscyplinarnego podejścia.

Niespecyficzne skutki uboczne leków

Interesującym zjawiskiem jest występowanie parestezji jako efektu ubocznego leków, nawet gdy mechanizm działania leku nie powinien bezpośrednio wpływać na percepcję somatosensoryczną. To zjawisko określa się mianem efektu nocebo [2].

  • Mechanizm – efekt nocebo to przeciwieństwo efektu placebo – zamiast odczuwać poprawę, pacjent doświadcza negatywnych objawów, które nie są bezpośrednio związane z działaniem leku [3].
  • Implikacje kliniczne – zrozumienie roli efektu nocebo w powstawaniu parestezji może mieć istotne znaczenie w optymalizacji farmakoterapii i komunikacji z pacjentem [4].

Idiopatyczna nietolerancja środowiskowa przypisywana polom elektromagnetycznym

Niektórzy pacjenci zgłaszają odczuwanie mrowienia i innych nieprzyjemnych objawów w obecności pól elektromagnetycznych, np. w pobliżu linii wysokiego napięcia czy telefonów komórkowych [5].

  • Charakterystyka – zjawisko to, nazywane idiopatyczną nietolerancją środowiskową przypisywaną polom elektromagnetycznym, stanowi wyzwanie dla współczesnej medycyny [6].
  • Kontrowersje – mimo braku jednoznacznych dowodów na bezpośredni związek przyczynowo-skutkowy między ekspozycją na pola elektromagnetyczne a zgłaszanymi objawami, dolegliwości pacjentów są realne i wymagają odpowiedniego podejścia terapeutycznego [7].

Mrowienie jako pożądany efekt terapeutyczny

Paradoksalnie, mrowienie może być również celowo wywoływane i wykorzystywane w różnych terapiach i metodach leczniczych skupiających się na ciele.

Techniki terapeutyczne wykorzystujące parestezje

  • Trening autogenny – mrowienie jest często interpretowane jako wskaźnik postępu w tej technice relaksacyjnej [8].
  • Biofeedback – parestezje mogą służyć jako sygnał zwrotny w technikach biofeedbacku, pomagając pacjentom w samoregulacji [9].
  • Hipnoza – sugestie dotyczące mrowienia są często stosowane w interwencjach hipnoterapeutycznych, szczególnie w leczeniu bólu [10].
  • Medytacja – niektóre praktyki medytacyjne celowo wywołują lub wykorzystują doznania mrowienia jako element skupienia uwagi [11].
  • Akupunktura – mrowienie (określane jako „de qi”) jest uważane za kluczowy element terapeutyczny w akupunkturze, wskazujący na aktywację odpowiednich meridianów [12].

Potencjalne mechanizmy działania

Proponuje się kilka wyjaśnień terapeutycznego efektu mrowienia:

  1. Procesy związane z uwagą – skupienie się na określonych częściach ciała może zwiększyć wrażliwość na doznania w tych obszarach, potencjalnie modyfikując percepcję bólu lub dyskomfortu [13].
  2. Zmiany w fizjologii obwodowej – mogą one wystąpić podczas relaksacji, utrzymywania statycznych pozycji lub głębokiego oddychania, wpływając na aktywność układu autonomicznego [14].
  3. Modulacja aktywności neuronalnej – celowe wywoływanie parestezji może prowadzić do zmian w aktywności neuronalnej w obszarach związanych z przetwarzaniem bodźców somatosensorycznych [15].

Podsumowanie

Aspekty terapeutyczne parestezji obejmują szerokie spektrum zjawisk – od niewyjaśnionych medycznie objawów po celowe zastosowania kliniczne. Zrozumienie mechanizmów leżących u podstaw tych zjawisk może przyczynić się do opracowania nowych strategii terapeutycznych i poprawy istniejących metod leczenia.

W kolejnym artykule rozważamy złożone mechanizmy parestezji w kontekście wybranych patologii, integrując różne modele teoretyczne omówione w poprzednich wpisach.

Złożone mechanizmy parestezji. Integracja modeli na przykładzie wybranych patologii

Literatura

[1] Hartman, T. C., et al. (2013). Medically unexplained symptoms, somatisation disorder and hypochondriasis: Course and prognosis. A systematic review. Journal of Psychosomatic Research, 75(2), 100-106.

[2] Barsky, A. J., et al. (2002). Nonspecific medication side effects and the nocebo phenomenon. JAMA, 287(5), 622-627.

[3] Colloca, L., & Miller, F. G. (2011). The nocebo effect and its relevance for clinical practice. Psychosomatic Medicine, 73(7), 598-603.

[4] Planès, S., et al. (2016). How to reduce the nocebo effect in clinical practice. Médecine et Maladies Infectieuses, 46(7), 363-368.

[5] Rubin, G. J., et al. (2010). Idiopathic environmental intolerance attributed to electromagnetic fields (formerly 'electromagnetic hypersensitivity’): An updated systematic review of provocation studies. Bioelectromagnetics, 31(1), 1-11.

[6] Baliatsas, C., et al. (2012). Non-specific physical symptoms and electromagnetic field exposure in the general population: Can we get more specific? A systematic review. Environment International, 41, 15-28.

[7] Dieudonné, M. (2016). Does electromagnetic hypersensitivity originate from nocebo responses? Indications from a qualitative study. Bioelectromagnetics, 37(1), 14-24.

[8] Stetter, F., & Kupper, S. (2002). Autogenic training: A meta-analysis of clinical outcome studies. Applied Psychophysiology and Biofeedback, 27(1), 45-98.

[9] Schwartz, M. S., & Andrasik, F. (Eds.). (2017). Biofeedback: A practitioner’s guide. Guilford Publications.

[10] Jensen, M. P., & Patterson, D. R. (2014). Hypnotic approaches for chronic pain management: Clinical implications of recent research findings. American Psychologist, 69(2), 167-177.

[11] Kerr, C. E., et al. (2013). Mindfulness starts with the body: Somatosensory attention and top-down modulation of cortical alpha rhythms in mindfulness meditation. Frontiers in Human Neuroscience, 7, 12.

[12] Kong, J., et al. (2007). A pilot study of functional magnetic resonance imaging of the brain during manual and electroacupuncture stimulation of acupuncture point (LI-4 Hegu) in normal subjects reveals differential brain activation between methods. Journal of Alternative and Complementary Medicine, 13(1), 85-99.

[13] Paulus, M. P., & Stein, M. B. (2010). Interoception in anxiety and depression. Brain Structure and Function, 214(5-6), 451-463.

[14] Critchley, H. D., & Garfinkel, S. N. (2017). Interoception and emotion. Current Opinion in Psychology, 17, 7-14.

[15] Napadow, V., et al. (2012). The brain circuitry underlying the temporal evolution of nausea in humans. Cerebral Cortex, 23(4), 806-813.

parestezje