Bólu pięty to schorzenie, które jest często wynikiem zapalenia rozcięgna podeszwowego. Istnieje jednak wiele innych patologii, które mogą dawać podobne objawy, ale wymagają zupełnie innych interwencji. W tym artykule poznasz diagnostykę różnicową i potencjalne patologie mogące wywoływać ból pięty, dzięki czemu będziesz w stanie trafnie określić jego przyczynę.

Szacowany czas czytania: 5 minut

Czego dowiesz się z tego artykułu

Badanie pacjenta z bólem pięty

Diagnostyka powinna opierać się na wywiadzie z pacjentem i badaniu przedmiotowym. Badanie przedmiotowe powinno uwzględniać ocenę stopy w spoczynku, a także podczas obciążania. Kolejnym elementem jest badanie palpacyjne wyrostków kostnych, przyczepów ścięgien oraz stawów stopy i kostki. W trakcie badania należy zwrócić uwagę na takie objawy jak tkliwość, defekty, czy też różnice między stronami.

Kolejną rzeczą, którą należy zbadać, jest aktywny i pasywny zakres ruchu zarówno stopy, jak i stawu skokowego. Bardzo przydatnym narzędziem staje się w tym momencie także umiejętność analizy chodu.

Niemechaniczne przyczyny bólu pięty

W publikacji Tu i Bytomskiego ból pięty sklasyfikowano na ból mający pochodzenie:

  • Artretyczne – dna moczanowa, reumatyczne zapalenie stawów, surowiczo-ujemne spondyloartropatie
  • Zakaźne – wrzody cukrzycowe, zapalenie szpiku kostnego, brodawki podeszwowe
  • Neuropatyczne – radikulopatia odcinka lędźwiowego kręgosłupa, uwięźnięcie nerwów (gałęzi nerwu piszczelowego tylnego), nerwiak, zespół kanału stępu (nerw piszczelowy tylny)
  • Urazowe
  • Nowotworowe – mięsak Ewinga, nerwiak
  • Naczyniowe

Kolejną, obszerniejszą grupą będzie ból pochodzenia mechanicznego, który występuje najczęściej. Lokalizacja bólu może pomóc Ci trafnie określić jego przyczynę.

Ból po stronie podeszwowej pięty

Zapalenie rozcięgna podeszwowego – cechami charakterystycznymi będą ból wraz z pierwszym krokiem rano lub po długim odpoczynku. Występuje także tkliwość obszaru guzowatości przyśrodkowej kości piętowej i wzdłuż rozcięgna podeszwowego. Podczas badania warto wykonać test Windlass, który znajdziesz w książce Testy kliniczne w fizjoterapii Dariusza Ciborowskiego.

Ostroga piętowa – wykrywa się zazwyczaj poprzez badanie RTG w miejscu bólu.

Złamanie przeciążeniowe kości piętowej – najczęściej pojawia się jako rezultat aktywności obciążających piętę lub po chodzeniu po twardym podłożu. Ból nasila się wraz ze wzrostem intensywności aktywności i często utrzymuje się w spoczynku.

Uwięźnięcie nerwu (nerw podeszwowy przyśrodkowy/boczny lub nerw zaopatrujący odwodziciela palca małego) – ta dolegliwość będzie charakteryzować się uczuciem pieczenia, mrowienia lub drętwienia. Uwięźnięcie nerwu może pojawić się po wzmożonej aktywności lub urazie.

Atrofia poduszki tłuszczowej pięty – głęboko zlokalizowany ból podobny do bólu powodowanego stłuczeniem, zazwyczaj pośrodku pięty.

Ból po stronie tylnej pięty

Tendinopatia ścięgna Achillesa – uczucie obolałej pięty, czasem ból ma charakter ostry. Pogarsza się wraz ze zwiększaniem natężania aktywności lub uciskiem ścięgna. Dodatkowo ścięgno jest tkliwe, czasem przy palpacji można wyczuć zgrubienie.

Pięta Haglunda-Severa – diagnozę może potwierdzić badanie RTG. Ból jest pozostałością po zapaleniu kaletki maziowej po tylnej stronie kości piętowej (kaletki ścięgna Achillesa) i pojawia się przy pasywnym zgięciu grzbietowym.

Zapalenie kaletki maziowej po tylnej stronie pięty – dolegliwość charakteryzuje się bólem, zaczerwienieniem i opuchlizną pomiędzy kością piętową a ścięgnem Achillesa. Palpacja tego obszaru powoduje tkliwość.

Ból w okolicy śródstopia po stronie przyśrodkowej

Zapalenie ścięgna mięśnia piszczelowego tylnego – charakteryzuje się tkliwością w obszarze kości łódkowatej i kości klinowatej przyśrodkowej.

Kolejną możliwą patologią będzie zapalenie ścięgna zginacza długiego palców – tkliwość pojawia się z tyłu kostki przyśrodkowej i ukośnie wzdłuż podeszwy stopy aż do podstawy paliczków dalszych palców po stronie bocznej.

Zapalenie ścięgna zginacza długiego palucha – tkliwość po stronie tylnej względem kostki przyśrodkowej i na powierzchni podeszwowej palucha.

Zespół kanału stępu – charakteryzuje się bólem i drętwieniem stawu skokowego i pięty po stronie tylno-przyśrodkowej (czasem ból może sięgać aż do przodostopia i palców). Ból pogarsza się przy staniu, chodzeniu i bieganiu. W ostrzejszych przypadkach może dojść do atrofii mięśniowej.

Ból w okolicy śródstopia po stronie bocznej

Tendinopatia mięśni strzałkowych – tkliwość po stronie bocznej kości piętowej rozciągająca się wzdłuż do podstawy piątej kości śródstopia.

Zespół zatoki stępu – ból po bocznej stronie kości piętowej i stawu skokowego. Może nasilać się w trakcie ćwiczeń i przy chodzeniu po nierównej powierzchni. Może pojawić się w konsekwencji powtarzalnych skręceń stawu skokowego lub powtarzalnej nadmiernej pronacji stopy.

Ból pięty – rekomendacje kliniczne

Dodatkowo w publikacji przedstawiono najważniejsze rekomendacje przydatne w praktyce klinicznej. Rekomendacje te opierają się na jakości dowodów o poziomie C (tj. konsensus, zwyczajowa praktyka, opinia ekspertów, studia przypadków i dowody pochodzące z badań nad samą chorobą, a nie jej leczeniem).

  1. Radiologia nie jest pomocna dla rozpoznania zapalenie rozcięgna podeszwowego.
  2. Zgrubienie rozcięgna piętowego przewyższające 5 mm w badaniu USG wskazuje na zapalenie rozcięgna podeszwowego.
  3. Badania scyntygrafii kości lub MRI są często konieczne w celu zdiagnozowanie przeciążeniowego złamania kości piętowej, ponieważ RTG nie zawsze ukazuje złamanie.
  4. Ostrogi w obszarze przyczepu ścięgna Achillesa do kości lub oznaki odkładania się wapnia w ścięgnie na obrazie RTG wskazują na tendinopatię ścięgna Achillesa.
  5. RTG nie jest zazwyczaj pomocne dla rozpoznania choroby Severa.

Literatura

Tu P. Heel Pain: Diagnosis and Management. Am Fam Physician. 2018 Jan 15;97(2):86-93. PMID: 29365222.