Choroba zwyrodnieniowa stawów rąk jest powszechnym schorzeniem stawów. Charakteryzuje się okresowym bólem, poranną sztywnością i ograniczoną ruchomością stawów, co w efekcie znacząco wpływa na jakość życia. Tradycyjne metody leczenia są ograniczone, co skłania do poszukiwania niefarmakologicznych interwencji, takich jak rehabilitacja oparta na ćwiczeniach. Niedawny przegląd systematyczny i metaanaliza przeprowadzona przez Huanga i wsp. (2024) dostarcza cennych informacji na temat skuteczności tych interwencji.

Szacowany czas czytania: 4 minuty

Spis treści

Przegląd badania

Badanie miało na celu zbadanie skuteczności programów rehabilitacji opartych na ćwiczeniach w porównaniu z interwencjami bez ćwiczeń lub bez interwencji u osób z chorobą zwyrodnieniową stawów rąk.

Autorzy kompleksowo przeszukali pięć baz danych (PubMed, Web of Science, Embase, Cochrane Library i CINAHL). Obejmowały one randomizowane, kontrolowane badania (RCT). Badania te porównywały programy rehabilitacyjne obejmujące ćwiczenia z interwencjami bez ćwiczeń lub bez interwencji. W metaanalizie uwzględniono 14 badań z udziałem 1341 uczestników.

Charakterystyka uczestników

Włączone badania obejmowały zróżnicowaną grupę uczestników, z których większość stanowiły kobiety. Średnia wieku wynosiła od 46,7 do 83 lat. 

Badania przeprowadzono w różnych krajach, w tym w Stanach Zjednoczonych, Norwegii, Austrii, Brazylii, Wielkiej Brytanii, Holandii, Australii, Nowej Zelandii, Korei i we Włoszech. 

Większość uczestników miała jednocześnie różne podtypy choroby zwyrodnieniowej rąk. Niektóre badania koncentrowały się głównie na chorobie zwyrodnieniowej rąk stawu nadgarstkowo-śródręcznego.

Choroba zwyrodnieniowa stawów rąk a ćwiczenia – wyniki badania

Efekty krótkoterminowe

Ból – rehabilitacja oparta na ćwiczeniach znacząco zmniejszyła ból w krótkim okresie (SMD = -0,65; 95% CI: -1,06, -0,25).

Funkcjonowanie – odnotowano znaczną poprawę funkcji ręki (SMD = -0,35; 95% CI: -0,54, -0,15).

Sztywność – dowody o umiarkowanej pewności wskazują na zmniejszenie sztywności (SMD = -0,33; 95% CI: -0,51, -0,16).

Siła chwytu – zaobserwowano niewielką poprawę siły chwytu (SMD = 0,21; 95% CI: 0,03, 0,38).

Efekt długoterminowy

Dowody o niskiej pewności wskazują, że po 24 tygodniach rehabilitacja oparta na ćwiczeniach nie miała dodatkowego wpływu na poprawę bólu, funkcji i sztywności.

Implikacje kliniczne

Wyniki tego badania podkreślają natychmiastowe korzyści płynące z rehabilitacji opartej na ćwiczeniach dla osób z chorobą zwyrodnieniową stawów rąk. W szczególności może ona znacząco zmniejszyć ból, poprawić funkcjonowanie dłoni, zmniejszyć sztywność i zwiększyć siłę chwytu w krótkim okresie czasu. Wyniki te przemawiają za włączeniem terapii ruchowej do programów rehabilitacji choroby zwyrodnieniowej stawów rąk w praktyce klinicznej. 

Jakkolwiek, brak trwałych efektów długoterminowych sugeruje potrzebę ciągłego przestrzegania rutynowych ćwiczeń w celu utrzymania korzyści.

Ćwiczenia w chorobie zwyrodnieniowej rąk – wnioski z badania

Podsumowując, rehabilitacja oparta na ćwiczeniach oferuje obiecujące podejście do leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów rąk. Korzyści obejmują znaczną poprawę w zakresie bólu, funkcji, sztywności, a także siły chwytu w perspektywie krótkoterminowej. 

Efekt ćwiczeń nie utrzymuje się długoterminowo, dlatego istnieje potrzeba ich ciągłego wykonywania. W większości przypadków niewiele osób może pozwolić sobie na stałą rehabilitację z uwagi np. na dostępność, czy koszty. Z tego powodu możemy odgrywać kluczową rolę w projektowaniu i wdrażaniu skutecznych programów ćwiczeń domowych, dostosowanych do indywidualnych potrzeb pacjentów.

Biorąc pod uwagę krótkoterminowy charakter korzyści, kluczowe jest zachęcanie pacjentów do konsekwentnego przestrzegania programów ćwiczeń poprzez strategie takie jak regularne wizyty kontrolne, czy edukacja pacjentów.

Literatura

Huang L, Zhang ZY, Gao M, Wang XQ, Duan XQ, Liu ZL. The Effectiveness of Exercise-Based Rehabilitation in People With Hand Osteoarthritis: A Systematic Review With Meta-analysis. J Orthop Sports Phys Ther. 2024 Jul;54(7):1-11. doi: 10.2519/jospt.2024.12241. PMID: 38506711.