Kręgosłup piersiowy łącząc obszar kręgosłupa lędźwiowego i obręczy barkowej jest ważnym elementem łańcucha kinematycznego. Dzisiejszy wpis przytaczając informacje zawarte w przeglądzie systematycznym (Heneghan et al. 2020), stanowi kompendium ćwiczeń na kręgosłup piersiowy wykorzystywanych przez sportowców. Celem autorów opracowania było:
- zidentyfikować jakie ćwiczenia na kręgosłup piersiowy wykorzystywane są w treningu sportowców;
- ocenić powyższe ćwiczenia pod kątem zastosowania dla poprawy mobilności, kontroli motorycznej, poprawy lokalnej wytrzymałości mięśniowej oraz poprawy siły;
- stworzyć wytyczne dla treningu sportowego pozwalające na dobór ćwiczeń na kręgosłup piersiowy w zależności od pożądanego celu.
Ćwiczenia na kręgosłup piersiowy – metodologia badania
Systematyczny przegląd i synteza narracyjna zostały przeprowadzone zgodnie z uprzednio zaprojektowanym niepublikowanym wcześniej protokołem, na podstawie wytycznych Centrum Przeglądów i Rozpowszechniania (“Systematic Reviews: CRD’s Guidance for Undertaking Reviews in Health Care” n.d.). Ponieważ w porównaniu do obszaru lędźwiowego i szyjnego, literatura naukowa nie poświęca tak dużo uwagi na rzecz kręgosłupa piersiowego, autorzy publikacji zdecydowali się uwzględnić również źródła nieempiryczne w tym media społecznościowe. Pozwoliło to uchwycić zakres ćwiczeń na kręgosłup piersiowy promowanych przez praktyków za pośrednictwem różnych mediów. Jak pokazują badania coraz więcej osób angażuje się w opiekę zdrowotną oraz poprawę kondycji fizycznej za pośrednictwem aplikacji mobilnych i narzędzi mediów społecznościowych. Biorąc pod uwagę rosnące zainteresowanie tą formą rozpowszechniania wiedzy, stopniowo zdobywa ona również uwagę świata nauki (Skiba 2017). Wobec braku wytycznych dotyczących oceny jakości zasobów mediów społecznościowych oraz uwzględnienia źródeł empirycznych i nieempirycznych, w badaniu nie przeprowadzono formalnej oceny wystąpienia ryzyka stronniczości. Ćwiczenia na kręgosłup piersiowy zostały jednak ocenione na podstawie poziomu dowodów, gdzie poziom 1a reprezentuje systematyczny przegląd randomizowanych badań kontrolnych, poziom 5 reprezentuje opinię eksperta bez krytycznej oceny (“Oxford Centre for Evidence-Based Medicine: Levels of Evidence (March 2009)” 2020). Dodatkowo każde ćwiczenie w zależności od realizowanego celu, przypisano do jednej z poniższych kategorii:
- Poprawa mobilności – gdzie mobilność definiowana jest jako swoboda ruchu w segmentach kręgosłupa co daje podstawę do rozwoju kontroli motorycznej i optymalnej funkcji kręgosłupa (Spencer, Wolf, and Rushton 2016).
- Poprawa kontroli motorycznej – gdzie kontrola motoryczna definiowana jest jako umiejętność utrzymania integralności kręgosłupa podczas wykonywania wymagających zadań ruchowych, uzależnionej zarówno od zasobów układu mięśniowo-szkieletowego jak również od zdolności przetwarzania danych sensorycznych, interpretowania stanu stabilności i ruchu oraz ustalania strategii pokonywania przewidywalnych i nieoczekiwanych wyzwań związanych z ruchem (Hodges and Moseley 2003)
- Poprawa lokalnej wytrzymałości mięśniowej – która definiowana jest jako zdolność do generowania lub tolerowania zmiennej intensywności i czasu trwania pracy co przekłada się na zdolność efektywnego uprawiania danej dyscypliny sportowej (American College of Sports Medicine 2009)
- Poprawa siły mięśniowej – gdzie siła mięśniowa definiowana jest jako zdolność mięśni do pokonywania oporów zewnętrznych (Zatsiorsky 1995)
Ćwiczenia na kręgosłup piersiowy – wyniki z systematycznego przeglądu
Spośród wszystkich ćwiczeń na kręgosłup piersiowy zakwalifikowanych do badania ostatecznie wyselekcjonowano 38 (18 z literatury naukowej, 18 z YouTube i 2 z Facebooka). Liczba ćwiczeń przypisanych do poszczególnych kategorii to: 9 – mobilność, 7 – kontrola motoryczna, 15 – lokalna wytrzymałość mięśniowa i 7 – siła. Ściągawkę ze wszystkimi nazwami ćwiczeń możesz pobrać klikając w:
Poniżej osadzam również playlisty z nagraniami poszczególnych ćwiczeń na kręgosłup piersiowy, które przygotowałem na podstawie odnośników umieszczonych w badaniu. Zamierzone adaptacje i opisy wszystkich 38 ćwiczeń dostępne są bezpłatnie w pełnym tekście przytaczanego artykułu. Ogólny poziom dowodów przypisany został do niskiej jakości, ponieważ pochodziły one głównie z opinii ekspertów.
Kliniczne implikacje w pracy fizjoterapeuty i trenera personalnego
Zgodnie z teorią współzależności regionalnej (Wainner et al. 2007) prawidłowa funkcja kręgosłupa piersiowego jest ważna dla ogólnej sprawności całego kręgosłupa, jak i obręczy barkowej. Omawiany przegląd zebrał przydatne kompendium ćwiczeń ukierunkowanych właśnie na obszar kręgosłupa piersiowego. Chociaż prezentowane aktywności są pozornie ćwiczeniami kręgosłupa piersiowego, niekoniecznie angażują go do pracy w sposób wyizolowany. W zależności od ćwiczenia nieuchronnie mniej lub bardziej zaangażowany zostanie również kręgosłup szyjny, jak i lędźwiowy.
W przypadku niektórych ćwiczeń, aby prawidłowo pracować obszarem klatki piersiowej, konieczna jest dobra świadomość kinestetyczna, co może być dużym wyzwaniem zarówno dla sportowców, jak i pacjentów. Wiele z zawartych aktywności obejmuje kończyny górne (w celu uzyskania dłuższego ramienia dźwigni) i / lub pozycje klęczące (w celu ograniczenia ruchu kręgosłupa lędźwiowego). W związku z tym niektóre ćwiczenia mogą być przeciwwskazane dla wybranej grupy pacjentów (np. okres wczesnej rehabilitacji po zabiegach). Ponadto, biorąc pod uwagę ograniczone dowody naukowe, należy być świadomym, że skuteczność prezentowanych ćwiczeń na kręgosłup piersiowy w rehabilitacji i prewencji urazów jest w dużej mierze nieznana.