Zaangażowanie pacjenta coraz częściej uznaje się jako kluczowy składnik poprawy wyników leczenia. Mimo iż technologia czy rodzaj interwencji mają bardzo duży wpływ na zaangażowanie, to w gruncie rzeczy od interakcji pomiędzy pacjentem a fizjoterapeutą zależeć będzie, czy pacjent przekona się do zaleconej terapii, wpływając ostatecznie na jej powodzenie. 

Szacowany czas czytania: 10 minut

Czego dowiesz się z tego wpisu:

Zaangażowanie a opieka skoncentrowana na pacjencie

Już w 2001 roku The Institute of Medicine (IOM) w publikacji Crossing the Qulity Chasm podkreślił potrzebę opieki zdrowotnej skoncentrowanej na pacjencie (Institute of Medicine and Committee on Quality of Health Care in America 2001). Oznacza to, że nasza uwaga powinna zostać skierowana w kierunku preferencji pacjenta. IOM nawołuje do tego, aby postrzegać pacjenta jako aktywnego uczestnika i eksperta w dziedzinie swoich własnych potrzeb. W konsekwencji wezwanie to spotkało się z dużym odzewem, a kwestia „angażowania pacjenta” stała się bardzo ważnym elementem opieki zdrowotnej.

pacjent jest ekspertem

Na czym polega angażowanie pacjenta?

Według definicji Health Affairs angażowanie pacjenta to interwencje, których celem jest aktywne udział pacjenta w dbanie o swoje zdrowie i samopoczucie. Co więcej, osoby aktywnie zaangażowane w swoje zdrowie i opiekę zdrowotną osiągają zazwyczaj większą poprawę, a niektóre badania sugerują, że jest to mniej kosztowne (Patient Engagement). 

9 wskazówek zwiększających zaangażowanie pacjenta

Poniższe 9 wskazówek, które możesz wprowadzić w swoją praktykę już dziś, pomoże Ci zwiększyć zaangażowanie Twoich pacjentów.

1. Pamiętaj, że pacjent to przede wszystkim człowiek

Ważne jest, aby pamiętać, że pacjenci są „gośćmi” w naszej placówce o charakterze medycznym, którą jako fizjoterapeuci tworzymy. Oznacza to, że nasza „kultura organizacyjna”, czyli charakterystyka naszej pracy i miejsca pracy, jest odmienna od tego, z czym odwiedzający nas mają do czynienia na co dzień. W związku z tym sukces pacjentów może zależeć od tego jak dostosujemy nasze podejście do ich potrzeb.

Poza korzyściami dla pacjenta praktyka skoncentrowana na pacjencie przyniesie korzyści również Tobie. To dzięki niej możesz zapobiec wypaleniu zawodowemu i dowiedzieć się wielu interesujących informacji, pomagając Ci stworzyć praktyki i modele biznesowe, które posłużą w przyszłości Twojej społeczności.

pacjenci są gośćmi w placówce medycznej

2. Nie lekceważ „dynamiki władzy”, stojącej po stronie fizjoterapeuty

Na początku wyjaśnijmy, czym jest tajemniczo brzmiąca „dynamika władzy”? Władzę w tym rozumieniu określamy jako pojęcie relacyjne, uzależnione od aktualnych okoliczności (Wilmot, Hocker; 2007). Oznacza to, że ze względu na długoletnią edukację i doświadczenie, wiedza fizjoterapeuty przewyższa w danym obszarze wiedzę pacjenta. To w końcu z tego powodu chodzimy do lekarzy, fizjoterapeutów, czy innych specjalistów.

Ta dysproporcja w posiadania informacji w relacji pacjent-fizjoterapeuta jest zawsze na korzyść tego drugiego. Ważne jest, aby zwrócić na to uwagę w trakcie budowania relacji. Oznacza to, że będziemy udzielać informacje w łatwo przyswajalnej formie, czy to pisemnie, czy ustnie. W związku z tym używać będziemy prostego słownictwa dostosowanego do ogólnej i związanej ze zdrowiem edukacji pacjenta. Dodatkowo warto wspomóc się skojarzeniami i analogiami, aby móc się lepiej nawzajem zrozumieć.

3. Pozwól pacjentowi opowiedzieć całą swoją historię

Powszechnym problemem pacjentów jest to, że nie są w stanie opowiedzieć swojej historii i być zrozumianym w taki sposób, jak by tego chcieli. Nie jest to nic zaskakującego biorąc pod uwagę dane sugerujące, że pracownik służby zdrowia przerywa pacjentowi już po kilku sekundach wywiadu (Rhoades et al. 2001).

Spróbuj podjąć następujące wyzwanie – spraw, by pacjent uznał Cię za pierwszego pracownika służby zdrowia, który ze zrozumieniem wysłuchał jego całej historii. Ważnym krokiem do efektywnego zaangażowania jest świadomość i przekonanie pacjenta, że go rozumiesz.

4. Nieustannie rozmawiaj z pacjentem

Skuteczność terapii zależy od tego związanej ze zdrowiem zmiany w zachowaniu pacjenta. Fizjoterapeuci mają wiele do zaoferowania w kontekście wiedzy i umiejętności, jednak bez zaangażowania pacjenta, interwencje stają się o wiele mniej efektywne.

Po pierwsze – unikaj pouczeń i kazań. Zamiast tego dowiedź się, w jaki sposób do zmiany podchodzi pacjent. Biorąc to pod uwagę, upewnij się, że strategie zmiany zachowania będą pochodzić właśnie od nich. Dzięki rozmowie będziemy w stanie zrozumieć, na jakim etapie zmiany zachowania znajduje się pacjent i jakie jest jego poczucie własnej skuteczności związane z tą zmianą. W ten sposób możesz pozytywnie wpłynąć na oba wspomniane aspekty. Plan zmiany zachowania pochodzący od pacjenta będzie skuteczniejszy niż Twoja porada dotycząca zmiany zachowania.

5. Zwróć uwagę na to, jak pacjent opisuje swoje problemy

Słowa, jakich używa pacjent, opowiadając o swoim problemie mogą być źródłem wielu istotnych wskazówek. To one mogą pomóc Ci zdecydować o najlepszej, zindywidualizowanej diagnozie i terapii. Co więcej, dobór słów może sugerować, w jakim stopniu pacjent rozumie przyczynę problemu, co myśli na temat sposobu jego rozwiązania i ich opinię na temat tego jak im pójdzie. Wszystkie ze wspomnianych obszarów mogą stanowić podstawę do edukacji i zmiany myślenia, ponieważ nieprawidłowa lub niedokładna ocena danej sytuacji przez pacjenta może negatywnie wpływać na terapię i prognozę.

jak udzielać informacji dla pacjenta?

6. Znajdź z pacjentem wspólny język

Nie bój się używać słów, które używa pacjent. Uważnie słuchaj jakie słowa padają, gdy opisuje on swój problem, wyniki testów i terapię. Następnie wykorzystuj to niespecjalistyczne słownictwo w rozmowie, aby osiągnąć wzajemne zrozumienie.

Pamiętaj, że język specjalistyczny związany jest z kulturą. Do „poprawiania” języka podchodź strategicznie, tak aby nie umniejszyć poczucia sprawczości pacjenta w zespole terapeutycznym.

7. Zaangażuj pacjenta poprzez poczucie odpowiedzialności

Bardzo wcześnie uczymy się, że w przeważającej większości pacjenci mają prawo do decydowania o leczeniu. Niestety po ukończeniu studiów i kilku latach praktyki zawodowej często o tym zapominamy. Gdy damy pacjentowi możliwość decydowania i poczucie odpowiedzialności będziemy pewni, że ich indywidualne potrzeby będą zaspokojone. Dodatkowo pacjent może również podejmować decyzje niezwiązane bezpośrednio z terapią, co zwiększy jego poczucie autonomii i wpłynie na nauczanie motoryczne. Więcej na ten temat znajdziesz we wpisie Nauczanie motoryczne – 4 strategie optymalizujące (re)edukację ruchu.

plan zmiany zachowania

8. Skup się na pomiarach, ale angażuj w to pacjenta

Czasami badania fizykalne i wystandaryzowane kwestionariusze dostarczają nam takich odpowiedzi, jakich szukamy. A czasami – niestety nie. W związku z tym, aby zmierzyć poprawę kliniczną i stworzyć fundament dla zaangażowania, zapytaj pacjenta, dlaczego potrzebuje Twojej pomocy, co chce zmienić. Następnie, na tej podstawie stwórzcie obiektywne testy deficytu zgłoszonego przez pacjenta, z którym obie strony się zgadzają. Będzie to dla pacjenta bardzo angażujący sposób na ocenianie własnych postępów.

9. Stwórz długofalową relację

Niezależnie od tego, czy Twoja interakcja z pacjentem trwa jedną sesję terapeutyczną, czy całe życie, najlepszą praktyką na drodze do dużego zaangażowania jest zapewnienie, że gdy formalna część opieki się zakończy, to relacja wciąż może trwać. Określ dokładnie w jakich wypadkach pacjent powinien się z Tobą skontaktować w najbardziej wygodny dla niego sposób.

Dlaczego angażowanie pacjenta jest tak ważne?

Reasumując, „zaangażowanie pacjenta” nie jest popularnym, niemającym nic wspólnego z rzeczywistością zagadnieniem. Strategie angażowania pacjenta korzystnie wpływają na przestrzeganie planu terapii i poprawiają ogólne zadowolenie. Co więcej, pacjenci nie mają nic przeciwko takim praktykom – wręcz przeciwnie – chcą w ten sposób uczestniczyć w swoim leczeniu. Jedno badanie wykazało, że pacjenci chcą się edukować i posiadać większy dostęp do zindywidualizowanej, rzetelnej informacji medycznej (Dykes et al. 2013).

Bez wątpienia efektywna relacja terapeutyczna i wynikające z niej zaangażowanie mają pozytywny wpływ na rezultaty terapii. W związku z tym aspekty te stają się niezwykle ważnym elementem opieki (Miciak, Gross, and Joyce 2012). Co więcej, zaangażowanie pacjenta jest kluczowe do utrzymania relacji, dzięki której zyskamy pacjentów na wiele lat.

Literatura

Dykes, Patricia C., Diane L. Carroll, Ann C. Hurley, Angela Benoit, Frank Chang, Rachel Pozzar, and Christine A. Caligtan. 2013. “Building and Testing a Patient-Centric Electronic Bedside Communication Center.” Journal of Gerontological Nursing 39 (1): 15–19.

Institute of Medicine, and Committee on Quality of Health Care in America. 2001. Crossing the Quality Chasm: A New Health System for the 21st Century. National Academies Press.

Miciak, Maxi, Douglas P. Gross, and Anthony Joyce. 2012. “A Review of the Psychotherapeutic ‘Common Factors’ Model and Its Application in Physical Therapy: The Need to Consider General Effects in Physical Therapy Practice.” Scandinavian Journal of Caring Sciences 26 (2): 394–403.

Mullins, L.J. 1985. Management and Organisational Behaviour. Great Britain. Pitman imprint.

Rhoades, D. R., K. F. McFarland, W. H. Finch, and A. O. Johnson. 2001. “Speaking and Interruptions during Primary Care Office Visits.” Family Medicine 33 (7): 528–32.

Wilmot, W.W., Hocker J.L. 2007, Interpersonal conflict. [wyd. pol. (2011). E. Mandal (red. Nauk.). Konflikty między ludźmi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s.504].