Kontuzje biegaczy — czy czynniki biomechaniczne i mięśniowo-szkieletowe mogą przewidywać uraz? 

Czy uważasz, że jeżeli wiemy, co może spowodować kontuzje u biegaczy, to bardziej prawdopodobne, że fizjoterapia pomoże im zapobiec? To właśnie doprowadziło do przeprowadzenia wielu badań analizujących biomechaniczne i mięśniowo-szkieletowe czynniki ryzyka kontuzji u biegaczy. Czy możemy je wykorzystać w celu zapobiegania urazom biegaczy?

Chociaż przytoczone powyżej pytanie uważa się za prawdziwe jeśli chodzi o kontuzje biegaczy, to ostatnio przeprowadzone przeglądy systematyczne wskazują jednak na coś innego. W publikacjach tych wykazano ograniczone dowody na to, że kontuzje biegaczy mają związek z siłą, kontrolą, elastycznością, osiowością, biomechaniką biegu lub zmianami w treningu (Christopher et al. 2019; Ceyssens et al. 2019; Damsted et al. 2018). 

W świeżym przeglądzie systematycznym z meta-analizą z 2022 (Peterson et al. 2022) postanowiono przeanalizować biomechaniczne i mięśniowo-szkieletowe czynniki ryzyka, mogące wywołać urazy u biegaczy amatorów.

Nieurazowe kontuzje biegaczy — badanie czynników ryzyka

W przeglądzie systematycznym uwzględniono odnoszące się do tego zagadnienia badania opublikowane do stycznia 2021 roku. Warunkami włączenia publikacji do przeglądu był charakter prospektywny badań na temat tego, jak często u dorosłych biegaczy występują kontuzje nieurazowe. Ponadto autorzy musieli wykonać pomiary biomechaniczne i mięśniowo-szkieletowe na początku badania i przeprowadzić badania kontrolne wystąpienia u biegaczy urazów po pewnym czasie.

Badanie biomechaniczne obejmowało kinematykę i kinetykę. W badaniu aspektów mięśniowo-szkieletowych z kolei skupiono się na pomiarze siły, zakresu ruchu, a także osiowości.

Czego dowiedzieli się autorzy?

W 30 badaniach obejmujących 3404 biegaczy przeanalizowano ponad 100 biomechanicznych/mięśniowo-szkieletowych zmiennych.

Okazało się, że aktualna literatura naukowa nie wskazuje, że biomechaniczne lub mięśniowo-szkieletowe pomiary mogą być uważane za czynniki ryzyka kontuzji u dorosłych biegaczy amatorów. 92 % wykonanych meta-analiz czynników biomechanicznych i mięśniowo-szkieletowych nie wykryło znaczącej różnicy pomiędzy biegaczami niekontuzjowanymi a tymi po urazie. 

Dwie spośród meta-analiz sugerowało, że niższa siła prostowników kolana i wolniejsza prędkość przywiedzenia biodra były związane z kontuzją. Wielkości efektu były jednak niskie i mogą nie być klinicznie istotne. 

Czy jedna zmienna może prognozować urazy biegaczy?

Zanim przejdziemy do formułowania jakichkolwiek wniosków zastanówmy się przez chwilę nad następującą kwestią. Czy jednorazowe badanie niektórych zmiennych u biegaczy (np. osiowości i siły) mogłoby dokładnie przewidzieć kontuzje w następnych 1-2 latach?

To jest niestety bolączka wspomnianych badań, czyli pomiar na początku, a następnie obserwacja czy po czasie wyniki pomiaru jest związany z wystąpieniem kontuzji. Problem, jaki wysuwa się na pierwszy plan to fakt, że badania te zakładają, iż dany czynnik nie ulega zmianie, jak również nie biorą pod uwagę wpływu innych czynników, takich jak obciążenie treningowe. Aby zilustrować – zmęczenie może obniżać siłę, tak samo jak wysokie obciążenie treningowe. Zmęczenie natomiast może być regulowane ilością odpoczynku, zatem brak snu może je potęgować.

Jaki z tego wniosek? Wydaje się, że poszczególne czynniki w izolacji mogą nie wykazywać dużego związku z rozwojem kontuzji. Jakkolwiek kilka różnych czynników może na siebie wzajemnie oddziaływać zwiększając w konsekwencji ryzyku urazu.

Kontuzje biegaczy — jakie działania możemy podjąć w fizjoterapii?

To, co możemy zrobić z perspektywy fizjoterapeutycznej, to zidentyfikować, jakie czynniki mogą wpływać na kontuzje biegaczy i tam, gdzie to możliwe zastosować odpowiednie interwencje. W większości przypadków działania te mają miejsce już po kontuzji. To wtedy właśnie często możemy zaobserwować deficyty siły, kontroli, ograniczenie zakresu ruchu czy też zmiany we wzorcu chodu. Opisany w tym wpisie przegląd sugeruje, że może nie będziemy w stanie wskazać tych deficytów jako przyczyny kontuzji. Jednak to, co będziemy mogli zrobić, to uzasadnić, że nasza praca nad tymi czynnikami może wspomóc udany powrót do uprawianego sportu. 

Przegląd ten może również rzucić więcej światła na kwestię „przeceniania” niektórych czynników i założenia, że należy się nimi zająć, chociaż w rzeczywistości nie jest to konieczne. Jedną z takich rzeczy może być pronacja stopy – często określa się ją jako wadę, która wymaga interwencji. Jednak patrząc na tę kwestię z innej perspektywy należy zastanowić się jak pronacja (lub każdy inny czynnik) może wpływać na objawy u danego pacjenta. Warto zadać sobie wtedy takie pytania, jak np. czy zwiększa to obciążenie bardziej delikatnych tkanek? Czy wydaje się, że zmiana tego czynnika pomoże w danym problemie? Czy zmiana może wywołać jakieś niepożądane skutki (np. zwiększenie obciążenia w innym miejscu)? A może istnieje lepszy sposób zajęcia się tym problemem?

Podsumowując, przeglądy tego typu nie dają nam jasnych odpowiedzi na pewne pytania. Nie mogą również zapewnić rozwiązania problemu dla każdego pacjenta z osobna. Jakkolwiek są bardzo cennymi informacjami wzbogacającymi i kształtującymi proces rozumowania klinicznego, tak bardzo istotnego w pracy fizjoterapeuty. 

Literatura

Ceyssens, Linde, Romy Vanelderen, Christian Barton, Peter Malliaras, and Bart Dingenen. 2019. “Biomechanical Risk Factors Associated with Running-Related Injuries: A Systematic Review.” Sports Medicine  49 (7): 1095–1115.

Christopher, Shefali M., Jeremy McCullough, Suzanne J. Snodgrass, and Chad Cook. 2019. “Do Alterations in Muscle Strength, Flexibility, Range of Motion, and Alignment Predict Lower Extremity Injury in Runners. A Systematic Review.” Archives of Physiotherapy 9 (February): 2.

Damsted, Camma, Simone Glad, Rasmus Oestergaard Nielsen, Henrik Sørensen, and Laurent Malisoux. 2018. “IS THERE EVIDENCE FOR AN ASSOCIATION BETWEEN CHANGES IN TRAINING LOAD AND RUNNING-RELATED INJURIES? A SYSTEMATIC REVIEW.” International Journal of Sports Physical Therapy 13 (6): 931–42.

Peterson, Benjamin, Fiona Hawke, Martin Spink, Sean Sadler, Morgan Hawes, Robin Callister, and Vivienne Chuter. 2022. “Biomechanical and Musculoskeletal Measurements as Risk Factors for Running-Related Injury in Non-Elite Runners. A Systematic Review and Meta-Analysis of Prospective Studies.” Sports Medicine – Open 8 (1): 38.