Mięsień strzałkowy długi – położenie, funkcja, przyczepy

Mięsień strzałkowy długi (łac. musculus fibularis longus) położony jest w górnej części łydki po jej bocznej stronie. Znajduje się bardziej powierzchownie względem mięśnia strzałkowego krótkiego, z którym tworzy grupę boczną mięśni goleni. Jego głównym zadaniem jest zgięcie podeszwowe, jak również ewersja stopy.

Szacowany czas czytania: 6 minut

Mięsień strzałkowy długi – anatomia

Przyczep początkowy

Mięsień strzałkowy rozpoczyna się na:

• głowie kości strzałkowej,
• trzonie kości strzałkowej (powierzchnia boczna na wysokości ⅓ bliższej). 

Przyczep końcowy

W przyczepie końcowym mięsień strzałkowy długi wplata się w:

• guzowatość I kość śródstopia,
• powierzchnię podeszwową kości klinowatej przyśrodkowej.

Unerwienie

Mięsień strzałkowy długi unerwia nerw strzałkowy powierzchowny (L5-S1).

Unaczynienie

Unaczynienie tego mięśnia pochodzi od tętnicy strzałkowej i tętnicy piszczelowej tylnej.

Mięsień strzałkowy długi – położenie względem innych struktur

Powierzchowna strona mięśnia strzałkowego długiego pokryta jest powięzią. Głęboko względem niego znajduje się kość strzałkowa, nerw podkolanowy zewnętrzny, mięsień strzałkowy krótki, kość piętowa, a także sześcienna.

Po stronie przedniej mięśnia strzałkowego długiego położona jest przegroda międzymięśniowa, oddzielająca go od mięśnia prostownika długiego palców. Z przegrodą międzymięśniową mięsień ten graniczny również po stronie grzbietowej. W tym miejscu przegroda odgradza mięsień strzałkowy od mięśnia płaszczkowatego i zginacza długiego palucha.

Funkcja mięśnia strzałkowego długiego

Mięsień strzałkowy długi to mięsień odpowiedzialny głównie za nawracanie i odwiedzenie stopy (ewersję). Ma swój wkład również w zgięcie podeszwowe.

Co więcej, mięsień ten jest bardzo ważny dla stabilizacji zarówno łuku podłużnego, jak i poprzecznego stopy. Wraz z mięśniem strzałkowym krótkim stabilizują podudzie na stopie.

Mięsień strzałkowy długi – palpacja

Mięsień strzałkowy długi rozpoczyna się w okolicy głowy kości strzałkowej, jak również na powierzchni bocznej trzonu tej kości. W swym przebiegu w kierunku dystalnym biegnie grzbietowo względem kostki bocznej. Jeśli poprosimy pacjenta o utrzymanie stopy w ewersji, to za kostką boczną będziemy w stanie wyczuć dwie struktury ścięgniste. Będą one należeć do mięśnia strzałkowego długiego oraz krótkiego. Ścięgno końcowe mięśnia strzałkowego długiego będzie położone bardziej grzbietowo po tylnej stronie kostki. 

Pomiędzy kostką boczną a ścięgnem końcowym mięśnia strzałkowego długiego znajduje się ścięgno mięśnia strzałkowego krótkiego. Mięsień strzałkowy długi w swej dystalnej części po ominięciu kostki biegnie po bocznej stronie kości sześciennej i w tym miejscu zawija się na stronę podeszwową kości sześciennej, biegnąc dalej w bruździe mięśnia strzałkowego długiego. Pokryty między innymi przez rozcięgno podeszwowe osiąga swój przyczep końcowy na kości klinowatej bocznej oraz na podstawie pierwszej kości śródstopia w niedalekim sąsiedztwie przyczepu mięśnia piszczelowego przedniego.

Na pierwszej kości śródstopia struktura anatomiczna guzowatości pierwszej kości śródstopia jest punktem przyczepu końcowego na mięśnia strzałkowego długiego. Mięśnie piszczelowy przedni oraz strzałkowy długi ze względu na swój przebieg i bezpośrednie sąsiedztwo przyczepu końcowego, tworzą tzw. strzemię ścięgniste. Ich wspólna aktywność wpływa na ustawienie stopy w płaszczyźnie czołowej, tzn. mięśnie te mają wpływ na zaburzenia szpotawienia lub koślawienia stopy. Będą także stanowić ważny punkt z perspektywy klinicznej w sytuacji pracy nad urazami wynikającymi z mechanizmu supinacji.

Ćwiczenie

• Pacjent w pozycji leżenia tyłem, w trakcie palpacji podudzie zgięte, stopa oparta na kozetce
• Zlokalizuj głowę strzałki
• Zlokalizuj kostkę boczną
• Zlokalizuj ścięgna biegnące za kostką boczną
• Zlokalizuj kość sześcienną
• Zlokalizuj podstawę pierwszej kości śródstopia
• Wykorzystując ruch ewersji wykonaj progresywne izometryczne torowanie agonistów mięśnia strzałkowego długiego

Punkty spustowe i wzorce bólu rzutowanego

Punkty spustowe w mięśniu strzałkowym długim występują często, powodując osłabienie, jak również ból stawu skokowego. Jednak z jakiegoś powodu są równie często pomijane jako źródło problemów. Szczególną uwagę należy im poświęcić w przypadku osób z częstymi, powtarzającymi się skręceniami kostki.

Wzorzec bólu rzutowanego przebiegał będzie głównie w obszarze kostki bocznej, po stronie przedniej i tylnej. Ból pojawić się może również po bocznej krawędzi stopy i w obszarze środkowej ⅓ łydki po stronie bocznej.

Mięsień strzałkowy długi – powiązane patologie i kontuzje

Mięsień strzałkowy długi ulega kontuzjom najczęściej u osób młodych i aktywnych, a szczególnie tych uprawiających sporty, takie jak piłka nożna czy bieganie. W konsekwencji uraz może powodować ból po bocznej stronie łydki oraz doprowadzić do niestabilności stawu skokowego (Lezak and Summers n.d.).

Mięsień strzałkowy długi podatny jest na kilka patologi, na przykład:

• Tendinopatia
• Podwichnięcie ścięgna
• Przykurcz/skrócenie (co doprowadza do szpotawienia lub koślawienia)
• Zerwania
• Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych podudzia
• Przepuklina
• Zespół trzeszczki mięśni strzałkowych (ang. os peroneum syndrome)
  • Trzeszczka mięśni strzałkowych to niewielka kość występująca u ok 4,7%- 30% ludzi. Znajduje się w ścięgnie mięśnia strzałkowego długiego i może być przyczyną objawów bólowych (Hallinan et al. 2019).

Literatura

Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I., Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2016.

Hallinan, James Thomas Patrick Decourcy, James Thomas Patrick Hallinan, Wilbur Wang, Mini N. Pathria, Edward Smitaman, and Brady K. Huang. 2019. “The Peroneus Longus Muscle and Tendon: A Review of Its Anatomy and Pathology.” Skeletal Radiology. https://doi.org/10.1007/s00256-019-3168-9.

Hudák R, Kachlik D, Volny O, Memorix anatomia. Wrocław: Edra Urban & Partner, 2017

Lezak B, Summers S. Anatomy, Bony Pelvis and Lower Limb, Extensor Hallucis Longus Muscle. 2022 Sep 26. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan–. PMID: 30969697.