Jak wynika z poprzednich badań, uszkodzenie tkanek w kręgosłupie widoczne na MRI nie stanowi skutecznego wskaźnika przewidywania przebiegu dolegliwości bólowych. Czy nowe badanie podważy jednak dotychczasowe doniesienia, ukazując ewentualne związki między zmianami w kręgosłupie a występowaniem bólu?

Szacowany czas czytania: 5 minut

Czego dowiesz się z tego artykułu

Rezonans magnetyczny (MRI) może nie być pomocny w przypadku bólu dolnej części pleców, o czym pisaliśmy już na blogu. W pierwszym artykule opisywaliśmy prowadzone przez 30 lat prospektywne badanie kontrolne rezonansem magnetycznym. Natomiast w drugim przytaczaliśmy dowody na to, że rezonans magnetyczny i RTG są bezużyteczne w większości przypadków bólu pleców.

W lutym 2022 roku opublikowano ciekawe badanie z 6-letnią obserwacją. Analizowano w nim związek wyników MRI kręgosłupa lędźwiowego z przyszłym i obecnym bólem pleców. Co wykazano?

Zmiany w kręgosłupie widoczne na MRI a ból pleców – obecny stan wiedzy

Rezonans magnetyczny (MRI) kręgosłupa jest w stanie wykryć nieprawidłowości strukturalne, które według niektórych źródeł są potencjalnymi przyczynami bólu pleców. Niektóre badania wskazują, że zmiany zwyrodnieniowe MRI występują częściej u osób z obecnym już LBP. Oznaczać to może, że potencjalnie stanowią sposób na pogrupowanie niespecyficznego bólu pleców.

Inne publikacje z kolei donoszą, że zmiany w kręgosłupie widoczne na MRI są powszechne u osób z bólem i bez. Wielu specjalistów wskazuje, że zmiany te są prawdopodobnie częścią normalnego procesu starzenia się. 

Autorzy nowej publikacji zwracają uwagę, że istniejące sprzeczności w badaniach mogą wynikać z faktu, że większość badań ma charakter przekrojowy. Badania podłużne są nieliczne i większości oparte na małych próbach.

Co więcej, poprzednie badania podłużne nie badały powiązań między wynikami MRI a LBP oddzielnie dla osób z LBP i bez LBP na początku badania, u których wartość predykcyjna wyników MRI może być inna.

W związku z tym postanowiono przeprowadzić duże kohortowe badanie tego typu. Jego celem było przeanalizowanie związku między wynikami MRI a nasileniem bólu dolnej części pleców na początku badania. Dodatkowo przeanalizowano, w jaki sposób wyjściowe wyniki MRI przewidują nasilenie LBP sześć lat później, u osób z LBP i bez LBP na początku badania.

W badaniu wzięło udział 3369 uczestników. Zostali oni poddani obrazowaniu na początku badania. Ból pleców odnotowano na początku badania, a także po 6 latach obserwacji. Do oceny użyto skali numerycznej Van Korffa od 1 do 10.

Wyniki nowego badania

Zmiany MRI były obecne u osób z bólem i bez bólu na początku badania. Większy odsetek wyników MRI stwierdzono w starszych grupach wiekowych. Związki między wynikami MRI a nasileniem LBP na początku badania były w większości statystycznie istotne, ale niewielkie. Wielkość efektu wynosiła zwykle mniej niż pół jednostki w skali nasilenia bólu. 

W perspektywie długoterminowej większość związków była nieistotna. Sugeruje to niewielkie ogólne znaczenie wyników MRI dla przewidywania przyszłego LBP w populacji ogólnej. Autorzy zaznaczają jednak, że nie wyklucza to możliwości wystąpienia istotnych powiązań w podgrupach populacji. 

Co ciekawe, spondylolisteza była jedną ze zmian w MRI, która wydawała się być związana z większym przyszłym nasileniem bólu u osób bez bólu na początku badania, ale mniejszym przyszłym bólem u osób z bólem na początku badania.

Wśród osób bez LBP na początku badania obecność wielu zmian MRI (pięć lub więcej) wiązała się z umiarkowanie większym bólem w przyszłości. Natomiast u osób z bólem na początku badania nie stwierdzono takiego związku.

We wnioskach autorzy podsumowują:

Badane przez nas zmiany zwyrodnieniowe odcinka lędźwiowego kręgosłupa wykazane w badaniu MRI mają niewielki związek lub nie mają związku z obecnym, lub przyszłym LBP na poziomie populacji, co potwierdza obecne wytyczne zalecające ograniczenie obrazowania w przypadku bólu dolnej częsci pleców. 

Podsumowanie

Stale rośnie liczba badań dowodzących, że zmiany wykazane przez MRI nie są, lub są w niewielkim stopniu związane z bólem, lub jego wystąpieniem w przyszłości. Omówione powyżej badanie kolejny raz potwierdza prawdziwość tego stwierdzenia. 

Badanie to również wspiera obecne wytyczne dotyczące ograniczenia stosowania MRI w przypadku nieskomplikowanego bólu dolnej części pleców.  Większość pacjentów nie może „odzobaczyć” wyników rezonansu magnetycznego pomimo poprawy bólu i poziomu aktywności.

Poprzednie badania przeprowadzone na pacjentach z bólem kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego także dały ciekawe wyniki, nad którymi warto się zastanowić. Okazuje się bowiem, że pacjenci, którzy otrzymali wyniki swoich badań, gorzej powracali do zdrowia niż ci, którzy ich nie dostali. 

Warto zachęcać pacjentów do postrzegania wyników badań obrazowych jako okazji do wykluczenia poważnych schorzeń, a nie jako dokładnego predyktora przyszłego bólu pleców lub poziomu sprawności.

Literatura

Kasch R, Truthmann J, Hancock MJ, Maher CG, Otto M, Nell C, Reichwein N. Bülow R, Chenot JF, Hofer A, Wassilew G, Schmidt CO. Association of Lumbar MRI Findings with Current and Future Back Pain in a Population-based Cohort Study. Spine (Phila Pa 1976). 2022 Feb 1;47(3):201-211. doi: 10.1097/BRS.0000000000004198. PMID: 34405825

ból kręgosłup