Porażenie Bella, inaczej porażenie nerwu twarzowego, to najczęściej występujący rodzaj ostrego, samoistnego obwodowego porażenia twarzy. Niestety aż u jednej na trzy osoby nie dochodzi do pełnego odzyskania funkcji nerwu. Skutkuje to trwałym deficytem i znacznie wpływa na jakość życia pacjenta w kontekście długoterminowym. W tym artykule omówimy przegląd systematyczny z 2022 roku, który badał skuteczność ćwiczeń twarzy w terapii porażenia Bella.

Szacowany czas czytania: 6 minut

Spis treści artykułu

Porażenie Bella – przyczyny

Przyczyny porażenia Bella są wciąż niejasne lub nieznane. Jakkolwiek już od dłuższego czasu stan ten powiązano z reaktywacją utajonej infekcji wirusowej, z dowodami wskazującymi na wzrost częstości występowania w Stanach Zjednoczonych. Uważa się, że jest to związane ze wzrostem liczby zakażeń opryszczką.

porażenie bella nerwu twarzowego nerw twarzowy

Objawy

Porażenie Bella będzie objawiać się problemami z ruchem i czuciem. Do głównych objawów zalicza się:

  • Brak odruchu zamykania powieki
  • Niedomykanie powiek
  • Brak odruchu mrugania
  • Łzawienie
  • Zaburzenie wydzielania śliny
  • Opadanie kącika ust
  • Opadanie brwi
  • Wypłaszczenie fałdu nosowo-wargowego
  • Zwiotczały policzek, sprawiający wrażenie spuchniętego

Z uwagi na powyższe deficyty, osoba z porażeniem może mieć problem z wysychaniem oka, a w konsekwencji procesami zapalnymi (brak ochrony worka spojówkowego), jedzeniem i piciem, mówieniem, odczuwaniem smaku. Może wystąpić niekiedy nadwrażliwość na dźwięki (w szczególności na niskie tony).

Częstość występowania i grupy ryzyka

Około 60 % wszystkich przypadków porażenia nerwu twarzowego stanowi porażenie Bella. W jednym badaniu wykazano, że na tę przypadłość zapada od 11 do 40 osób na 100 tysięcy mieszkańców. Co więcej, porażenie Bella było najczęstsze u osób w wieku od 30 do 45 lat. 

Jeśli chodzi o czynniki ryzyka, to wykazano, że porażenie Bella dotyczy często osób z chorobami górnych dróg oddechowych, cukrzycą, nadciśnieniem, otyłością, obniżoną odpornością lub kobiet w ciąży. Co ciekawe pojawiają się doniesienia, że porażenie Bella może stanowić jeden z objawów COVID-19 wywołanego przez SARS-CoV-2.

Porażenie Bella – przebieg

U większej części pacjentów dochodzi do ustąpienia objawów i powrotu do zdrowia bez żadnego leczenia. Jednak jak wspomniano wcześniej, ⅓ pacjentów zmaga się z trwałymi deficytami.

Skutkami porażenia są problemy z jedzeniem, mówieniem, czy niewerbalnym wyrażaniem emocji. Często pojawia się również ból. Niestety stres związany z trwałymi deficytami często prowadzi do depresji, porzucenia ról społecznych i wycofania się z życia towarzyskiego.

Leczenie porażenia Bella – fizjoterapia

Przegląd Cochrane na temat fizjoterapii z 2011 r. wykazał pewne dowody na to, że ćwiczenia twarzy mogą poprawić funkcję twarzy w przypadku umiarkowanego paraliżu i przypadków przewlekłych oraz zmniejszyć następstwa w przypadkach ostrych. Ostatecznie jednak w przeglądzie stwierdzono, że potrzebne są dalsze badania.

W 2022 roku Khan i współpracownicy przeprowadzili przegląd systematyczny w celu zidentyfikowania i oceny wszelkich wykonanych w latach 2011-2020 roku badań, które zbadały skuteczność ćwiczeń twarzy na porażenie Bella.

Do przeglądu włączono siedem randomizowanych badań kontrolnych (RTC), dziewięć badań obserwacyjnych i trzy badania quasi-eksperymentalne lub pilotażowe (n = 854 uczestników). W 75% badań użyto zwalidowane pomiary zmian w funkcjonowaniu twarzy i/lub subiektywnych zmian zgłaszanych przez pacjentów. 

Wykazano, że we wszystkich RTC o wysokiej jakości (4/7) odnotowano pozytywny wpływ. Pozytywny wpływ wykazano również w badaniach obserwacyjnych ocenionych jako wysokiej/umiarkowanej jakości (3/9).

Autorzy podsumowują, że wyniki tego przeglądu dodatkowo potwierdzają wyniki przeglądu Cochrane z 2011 roku. Dodatkowo wzmacniają wcześniejsze wnioski dotyczące korzyści płynących z ćwiczeń twarzy na wczesnym etapie powrotu do zdrowia.

Metoda PNF w leczeniu porażenia Bella

W badaniu Taharani i wsp. z udziałem 20 osób (20-50 lat) wykazano, że terapia metodą PNF w połączeniu z elektrostymulacją pozytywnie wpłynęła na symetrię twarzy, a także czynność mięśni twarzy po 6 tygodniach rehabilitacji.

W innym badaniu wykazano poprawę zarówno jakości życia, jak i funkcji twarzy po programie treningowym obejmującym ćwiczenia twarzy połączone z terapią PNF i dwuminutowym masażem twarzy oraz po reedukacji nerwowomięśniowej z użyciem biofeedbacku (Mirzakhani et al. 2017).

Palekar i wsp. porównali terapię metodą PNF do ćwiczeń mimiki połączonej z kinesiotapingiem na porażenie Bella. Do grupy A i B przyporządkowano po 30 osób w wieku 20-40 lat. Grupa B wykonywała ćwiczenia połączone z kinesiotapingiem, grupa A natomiast odbyła terapię metodą PNF. Terapia trwała 4 tygodnie, a każda z poddana była interwencjom przez 30 minut. W obu grupach odnotowano poprawę, jednak wyniki w grupie B okazały się lepsze (Palekar et al. 2019). 

pnf podstawowy kurs

Należy wziąć pod uwagę ograniczenia badań. Są to publikacje z udziałem niewielkiej liczby osób. Dodatkowo PNF nie był w tych badaniach analizowany jako jedyna interwencja, ale w połączeniu z innymi metodami.

Literatura

Khan AJ, Szczepura A, Palmer S, Bark C, Neville C, Thomson D, Martin H, Nduka C. Physical therapy for facial nerve paralysis (Bell’s palsy). An updated and extended systematic review of the evidence for facial exercise therapy. Clin Rehabil. 2022 Nov;36(11):1424-1449. doi: 10.1177/02692155221110727. Epub 2022 Jul 5. PMID: 35787015; PMCID: PMC9510940.

Mirzakhani, Navid, Leila Angooti Oshnari, Alireza Akbarzadeh Baghban, Dariuosh Eliyspoor, Atiyeh Javantash, Mahvash Kamalifar, and Tayebeh Parsamanesh. 2017. “The Comparison between Exercise Therapy and Biofeedback Therapy in Facial Function and Quality Of Life of Bell’s Palsy.” Journal of Clinical Physiotherapy Research 2 (3): 140–44.

Palekar, Tushar J., Abha Khisty, Soumik Basu, and Gaurang Baxi. 2019. “Comparative Study Between Facial PNF And Kinesio Taping Along With Facial Exercises In The Treatment Of Bell’s Palsy.” National Journal of Integrated Research in Medicine 10 (2).

Tharani, G., Y. Gopinath, and K. Kamatchi. n.d. “Comparision of Pnf versus Conventional Exercises for Facial Symmetry and Facial Function in Bell’s Palsy.” Journal of Current Advanced Research. Rawal