Staw kolanowy – budowa, ruchy i urazy kolana

Staw kolanowy należy do najbardziej skomplikowanych stawów w ludzkim ciele, co wynika ze złożonej budowy kolana. W tym artykule omówimy jego całą anatomię — powierzchnie stawowe, więzadła, kaletki, łąkotki, mięśnie, unerwienie, unaczynienie, ruchy, a także powszechne urazy.

Szacowany czas czytania: 22 minuty

Anatomia stawu kolanowego

Staw kolanowy to staw maziowy, a jego budowa, ruchy i funkcje należą do najbardziej skomplikowanych w ciele człowieka. Strukturami kostnymi tworzącymi kolano są kość udowa, piszczelowa, a także rzepka. Ten złożony staw zawiasowy składa się ponadto z dwóch powierzchni stawowych – stawu udowo-piszczelowego i stawu rzepkowo-udowego.

Kolano jest największym i bez wątpienia najbardziej obciążonym stawem w ludzkim ciele. Ustawienie kości zapewnia mu punkt podparcia (obrotu), na który działają siły mięśni zginaczy i prostowników. Ich czynność w konsekwencji umożliwia ruch zgięcia lub wyprostu. 

Rozmieszczenie więzadeł zewnątrztorebkowych i wewnątrztorebkowych, jak również pasma powięzi i ścięgien mięśni przebiegających przez staw kolanowy zapewniają mu konieczną stabilność, przeciwdziałając znacznej biomechanicznej sile wywieranej na kolano.

Jako staw zawiasowy, ruchy w stawie kolanowym wykonywane są w jednej osi, a mianowicie zgięcie i wyprost w płaszczyźnie strzałkowej. W kolanie możliwa jest również niewielka rotacja przyśrodkowa (do wewnątrz) w trakcie zgięcia i ostatniej fazy wyprostu, jak również rotacja boczna (na zewnątrz) w momencie „odblokowywania” kolana. Z tego powodu nie jest to stuprocentowy staw zawiasowy, o czym przeczytasz w części „Ruchy stawu kolanowego” pod koniec tego artykułu.

Powierzchnie stawowe kolana

Staw udowo-piszczelowy

Staw udowo-piszczelowy łączy powierzchnię bocznego i przyśrodkowego kłykcia kości udowej z powierzchnią kłykci kości piszczelowej. Obie wspomniane struktury pokrywa gruba warstwa tkanki chrzęstnej szklistej, co z kolei wspomaga amortyzację wstrząsów i znacznie poprawia sprężystość stawu.

Kłykieć przyśrodkowy i boczny to dwie wyniosłości kostne na końcu dalszym kości udowej. Posiadają gładką, wypukłą powierzchnię i oddzielone są od siebie po stronie tylnej głęboką bruzdą zwaną dołem międzykłykciowym. Kłykieć przyśrodkowy jest większy, węższy, a także dłuższy aniżeli jego boczny odpowiednik. Wiąże się to z utworzeniem określonego kąta pomiędzy kością udową a piszczelową. Kłykcie łączą się po stronie przedniej, tworząc powierzchnię stawową dla rzepki. Chropowate, wystające guzki po bocznej stronie kłykcia bocznego i przyśrodkowego określa się odpowiednio nadkłykciem bocznym i nadkłykciem przyśrodkowym.

Powierzchnię górną kości piszczelowej tworzy gruba warstwa tkanki chrzęstnej osadzonej na dwóch, nieznacznie wklęsłych kłykciach, znajdujących się na końcu bliższym kości piszczelowej. Przyśrodkowa powierzchnia stawowa kości piszczelowej ma nieco owalny kształt, jest także nieco większa. Powierzchnia boczna natomiast jest w swym kształcie bardziej trójkątna, a dodatkowo płytsza. Pomiędzy kłykciami znajduje się wgłębienie o fakturze chropowatej, oddzielone od siebie poprzecznym wzniesieniem zwanym wyniosłością międzykłykciową.

Powierzchnia stawowa kości piszczelowej i kości udowej nie są z reguły idealnie do siebie dopasowane, dlatego też kompatybilność temu stawowi zapewnia łąkotka przyśrodkowa i boczna.

Staw rzepkowo-udowy

Rzepka łączy się z kłykciami kości udowej poprzez powierzchnię rzepkową kości udowej i tylną powierzchnię rzepki. Powierzchnia rzepkowa kości udowej znajduje się po przedniej stronie końca dalszego kości udowej, utworzona jest poprzez połączenie kłykci i biegnie dalej do tyłu przechodząc w dół międzykłykciowy.

Rzepka jest kością o trójkątnym kształcie o proksymalnej łukowatej podstawie i wierzchołku skierowanym dystalnie. Jej powierzchnię stawową tworzy część wklęsła przyśrodkowa i boczna (większa) grubo pokryta tkanką chrzęstną szklistą i oddzielona pionowo biegnącą wyniosłością.

Co ciekawe, przeglądając literaturę czasem spotkać się można z pojęciem odd facet. Określa ono trzecią małą powierzchnię stawową, nieposiadającą tkanki chrzęstnej, znajdującą się przyśrodkowo od przyśrodkowej powierzchni stawowej rzepki.

Jako trzeszczka, rzepka jest ciasto osadzona i utrzymywana w miejscu przez ścięgno mięśnia czworogłowego uda. Na dystalnej części rzepki, przedłużenie ścięgna mięśnia czworogłowego uda tworzy w centrum pasmo zwane więzadłem rzepki. Jest to mocne, grube więzadło mające swój początek na wierzchołku rzepki i rozciągające się do górnej powierzchni guzowatości kości piszczelowej.

Torebka stawowa stawu kolanowego

Torebka stawowa stawu kolanowego ma złożony charakter i składa się w głównej mierze ze ścięgien mięśni i ich przedłużeń, tworząc grubą więzadłową pochewkę wokół stawu. 

Przednią część torebki stawowej cechuje otwór, którego krawędzie przyczepione są do brzegów rzepki. Torebka stawowa posiada również drugi otwór w części boczno-tylnej, przez który przebiega ścięgno mięśnia podkolanowego.

Torebkę stawową tworzą dwie warstwy. Pierwsza z nich to zewnętrzna błona włóknista (ciągła z sąsiadującymi ścięgnami). Drugą jest wewnętrzna błona maziowa, która dba o odpowiednie odżywienie i poślizg powierzchni stawowych redukując tym samym tarcie.

Kaletki kolana

Torebka stawowa ma kilka wypełnionych płynem „kieszonek” zwanych kaletkami, których zadaniem jest obniżanie tarcia w stawie kolanowym. Godnymi uwagi kaletkami w stawie kolanowym są:

• Kaletka nadrzepkowa – umiejscowiona powyżej rzepki pomiędzy kością udową a ścięgnem mięśnia czworogłowego.
• Kaletka przedrzepkowa podskórna – znajdująca się z brzusznie względem powięzi szerokiej uda, w tkance łącznej pomiędzy rzepką a skórą.
• Kaletka podrzepkowa głęboka – leżąca poniżej rzepki pomiędzy więzadłem rzepki i kością piszczelową.

Więzadła, troczki i łąkotki stawu kolanowego

Więzadła kolana podzielić możemy na dwie grupy – zewnątrztorebkowe i wewnątrztorebkowe. Przyczepiają się do kości udowej i piszczelowej utrzymując je w miejscu, zapewniając stabilność, a także zapobiegając przemieszczeniu.

Jak sama nazwa wskazuje więzadła zewnątrztorebkowe znajdują się po zewnętrznej stronie torebki stawowej i zaliczamy do nich więzadło rzepki, więzadło poboczne kości strzałkowej i więzadło poboczne kości piszczelowej oraz więzadła podkolanowe skośne i łukowate. Więzadła wewnątrztorebkowe znajdują się w środku torebki stawowej, z których najbardziej znane to więzadła krzyżowe kolana.

Więzadło rzepki

Więzadło rzepki to mocna, gruba włóknista taśma o długości 5-8 cm, będąca przedłużeniem dystalnego ścięgna mięśnia czworogłowego uda. Znajduje się powierzchownie/brzusznie względem kaletki nadrzepkowej i rozciąga się od dolnego brzegu i powierzchni przedniej rzepki do guzowatości kości piszczelowej. Więzadło rzepki pełni ważną funkcję w stabilizowaniu rzepki i zapobieganiu jej przemieszczenia.

Po zewnętrznych stronach rzepki biegną włókna ścięgniste przyśrodkowej i bocznej głowy mięśnia czworogłowego uda zwane przyśrodkowym i bocznym troczkiem rzepki.

Więzadło poboczne strzałkowe

Więzadło poboczne strzałkowe jest mocnym więzadłem rozpoczynającym się na nadkłykciu bocznym kości udowej, nieco grzbietowo do proksymalnego przyczepu mięśnia podkolanowego. Dalej rozciąga się dystalnie wplatając się ostatecznie w powierzchnię boczną kości strzałkowej. 

Wraz z przyczepem do głowy kości strzałkowej, więzadło rozdziela ścięgno mięśnia dwugłowego uda na dwie części. Znajduje się ono głęboko względem troczka bocznego rzepki i powierzchownie do ścięgna mięśnia podkolanowego, które oddziela to więzadło od łąkotki bocznej.

Więzadło poboczne piszczelowe

Więzadło przyśrodkowe poboczne kości piszczelowej to mocne, płaskie więzadło znajdujące się po przyśrodkowej stronie kolana. Rozpoczyna się na nadkłykciu przyśrodkowym kości udowej i przyczepia do kości piszczelowej. Więzadło to działa na rzecz ochrony kolana i zapobiega nadmiernym ruchom na boki poprzez ograniczenie rotacji zewnętrznej i wewnętrznej przy wyprostowanym kolanie. Czasem w literaturze przedmiotu dzieli się je na dwie części – powierzchowną i głęboką (Hudák, Kachlík, and Volný 2017).

Więzadło podkolanowe skośne

Więzadło podkolanowe skośne (Więzadło Bourgery’ego) rozpoczyna się w obszarze kłykcia bocznego kości udowej i biegnie w dół, a także przyśrodkowo rozciągając się nad dołem międzykłykciowym. Umacnia tylną część torebki stawowej i stapia się z nią w środkowym obszarze, częściowo przechodzi we włókna mięśnia półbłoniastego, a także powięź mięśnia podkolanowego. Odpowiedzialne jest za hamowanie ruchu wyprostu kolana, jak również ruchów obrotowych.

Więzadło podkolanowe łukowate

Więzadło podkolanowe łukowate jest grubą, włóknistą taśmę kształtem przypominającą podkowę. Biegnie od kłykcia bocznego kości udowej w kierunku dolno-przyśrodkowym przechodząc w ścianę tylną torebki stawowej. Więzadło podkolanowe łukowate umacnia tylno-boczną część torebki stawowej i wraz z więzadłem podkolanowym skośnym zapobiega przeprostowi stawu kolanowego.

Więzadła wewnątrztorebkowe natomiast znajdują się w środku torebki stawowej. Najbardziej znane to więzadła krzyżowe kolana, a konkretnie więzadło krzyżowe przednie i tylne. 

Więzadła krzyżowe kolana

Więzadła te krzyżują się pod skosem, tworząc literę X. Przecinają się one wewnątrz torebki stawowej, jednak pozostają poza jamą maziową. Więzadła krzyżowe dzielimy na:

• Więzadło krzyżowe przednie (ACL) – rozpoczyna się przyczepem niedaleko brzegu bocznego wewnętrznej powierzchni kłykcia bocznego kości udowej, biegnie w dół kierunku przednio-przyśrodkowym i ostatecznie kończy się na polu międzykłykciowym przednim kości piszczelowej zaraz za przyczepem łąkotki przyśrodkowej. ACL to ważne więzadło, które zapobiega ruchowi toczenia się do tyłu i przemieszczenie kłykcia kości udowej w trakcie zgięcia, jak również uniemożliwia nadmierny przeprost w stawie kolanowym. Więzadło to jest dłuższe, ale słabsze, od więzadła krzyżowego tylnego.
  
• Więzadło krzyżowe tylne (PCL) – przyczep początkowy znajduje się na powierzchni wewnętrznej kłykcia przyśrodkowego kości udowej. PCL biegnie dalej w dół w kierunku tylno-bocznym, ostatecznie wplatając się w pole międzykłykciowe tylne kości piszczelowej. Więzadło to jest ustawione bardziej pionowo, niemalże dwa razy mocniejsze i posiada lepszy dopływ krwi niż ACL, a jego rolą jest zapobieganie ruchowi toczenia i przemieszczenie kłykcia kości udowej w trakcie wyprostu, jak również zapobiega nadmiernemu zgięciu stawu kolanowego.

Więzadła krzyżowe i więzadła poboczne są „sterem” dla ruchów kłykciów w stawie kolanowym. Co więcej, prawie we wszystkich ustawieniach stawu, poszczególne pasma więzadeł krzyżowych są napięte. W wyniku tego staw jest solidnie zabezpieczony.

Więzadło poprzeczne 

Łączy łąkotki po stronie przedniej rozciągając się od krawędzi przedniej łąkotki bocznej do końca przedniego łąkotki przyśrodkowej. Jak dotąd nie znamy jego głównej funkcji. Uważa się jednak, że poprzez napięcie podczas ruchów obrotowych kolana na zewnątrz stabilizuje łąkotki, a także zmniejsza naprężenie generowane w podłużnych włóknach okalających.

Więzadła łąkotkowo-udowe

Więzadła te są górnymi włóknami dystalnej części więzadła pobocznego kości piszczelowej rozciągającymi się od końca tylnego łąkotki bocznej. Więzadło łąkotkowo-udowe tylne zmierza w górę i przyśrodkowo, biegnie po tylnej stronie więzadła krzyżowego tylnego, by ostatecznie przyczepić się do powierzchni wewnętrznej kłykcia przyśrodkowego. Przebieg więzadła łąkotkowo-udowego przedniego jest niemalże identyczny, z tym że biegnie ono od przodu względem więzadła krzyżowego tylnego.

Więzadła wieńcowe

Więzadła wieńcowe to jedynie części więzadła torebkowego, które są połączeniem obwodu każdej z łąkotek z brzegiem końca bliższego kości piszczelowej. Dzielą się na więzadło wieńcowe przyśrodkowe i więzadło wieńcowe boczne.

Więzadło łąkotkowo-rzepkowe

Składa się na nie przyśrodkowe i boczne więzadło łąkotkowo-rzepkowe, często opisywane po prostu jako więzadło przyśrodkowe i boczne. Więzadła te biegną od dolnej ⅓ rzepki i przyczepiają się w przednią część łąkotki przyśrodkowej i bocznej.

Anatomia kolana – łąkotki

Łąkotki to włóknisto-chrzęstne struktury w kształcie półksiężyca. Znajdują się pomiędzy powierzchniami stawowymi kości udowej i piszczelowej, a ich zadaniem jest zapewnić przystawanie, jak również amortyzację wstrząsów. Po zewnętrznej ⅓ łąkotki są grube i unaczynione, podczas gdy ich wewnętrzne ⅔ są cieńsze i nieunaczynione. Co więcej, wewnętrzne ⅔ posiada promieniście ułożone wiązki kolagenowe. Z tego właśnie powodu uważa się, że wewnętrzna część jest bardziej dostosowana do przejmowania ciężaru i oporowaniu siłom kompresji, zaś zewnętrzna została wykształcona w celu oporowania sił napięciowych. Łąkotki dzielimy na przyśrodkową i boczną.

Łąkotka przyśrodkowa

Niemalże półokrągła włóknisto-chrzęstna struktura w kształcie litery C, leżąca na powierzchni przyśrodkowego kłykcia kości piszczelowej. Jej róg przedni przyczepia się przed polem międzykłykciowym przednim kości piszczelowej, od przodu do więzadła krzyżowego przedniego. Róg tylny łąkotki przyśrodkowej z kolei przyczepiony jest do pola międzykłykciowego tylnego kości piszczelowej, pomiędzy przyczepem łąkotki bocznej i więzadła krzyżowego tylnego.

Łąkotka boczna

Prawie okrągła włóknisto-chrzęstna płytka pokrywająca powierzchnię kłykcia bocznego kości piszczelowej. Swój przebieg rozpoczyna nieco do przodu od guzka międzykłykciowego bocznego na kości piszczelowej, częściowo splata się z ACL i kończy do tyłu od guzka międzykłykciowego bocznego, a także częściowo przyczepia do guzka międzykłykciowego przyśrodkowego.

Łąkotki są utrzymywane w miejscu dzięki kilku więzadłom, takim jak więzadło poprzeczne, więzadła łąkotkowo-udowe i więzadła łąkotkowo-piszczelowe (wieńcowe) opisane powyżej. Stabilizując łąkotki więzadła te są również pośrednio zaangażowane w zapobieganiu przemieszczeniu stawu kolanowego.

Inne więzadła

• Fałd podrzepkowy (łac. ligamentum mucosum) – obejmuje dwa podobne do skrzydeł fałdy. Przyczepiają się one się do ciała tłuszczowego podrzepkowego i utrzymują go w miejscu.
• Więzadło podkolanowo-strzałkowe – znajduje się w tylnobocznym aspekcie kolana, rozciągając się od mięśnia podkolanowego do przyśrodkowego aspektu kości strzałkowej.

Unerwienie

Staw kolanowy zaopatrywany jest przez nerw udowy, poprzez nerw udowo-goleniowy i gałęzie mięśniowe. Ponadto kolano unerwiane jest również przez nerw piszczelowy i nerw strzałkowy wspólny, a także tylne rozgałęzienie nerwu zasłonowego.

Unaczynienie

Staw kolanowy jest licznie unaczyniony przez kilka tętniczych naczyń krwionośnych, a mianowicie:

• Gałęzie zstępujące – gałąź zstępująca tętnicy bocznej okalającej udo (od tętnicy głębokiej uda), tętnica zstępująca kolana.
• Gałęzie wstępujące – gałąź okalająca strzałkę tętnicy piszczelowej tylnej, gałęzie piszczelowe wsteczne przednie i tylne od tętnicy piszczelowej przedniej.
• Gałęzie tętnicy podkolanowej – tętnica górna boczna kolana i dolna boczna kolana, tętnica górna przyśrodkowa i dolna przyśrodkowa kolana i tętnice środkowe kolana.

Ruchy stawu kolanowego

Staw kolanowy to staw zawiasowy, a główne ruchy to zgięcie i wyprost w płaszczyźnie strzałkowej. W kolanie możliwe są też ruchy obrotowe dookoła osi podłużnej, mianowicie niewielka rotacja wewnętrzna przy zgięciu i w ostatniej fazie wyprostu, jak również rotacja zewnętrzna w momencie odblokowania i zgięcia kolana. Staw kolanowy to nie „stuprocentowy” staw zawiasowy, ponieważ jest też w nim wspomniana komponenta rotacji, czyli dodatkowy ruch towarzyszący ruchowi zgięcia i wyprostu. Z tego powodu określa się go mianem „stawu zawiasowego zmodyfikowanego”.

Stopień możliwego zakresu zgięcia kolana uzależniony jest od pozycji stawu biodrowego oraz od tego, czy ruch jest aktywny czy pasywny. Gdy staw biodrowy znajduje się w pozycji zgięcia, to w kolanie możliwe jest maksymalnie 140 stopni zgięcia, podczas gdy tylko 120 stopni jest możliwe przy biodrze wyprostowanym. Dzieje się tak, ponieważ mięśnie kulszowo-goleniowe są zarówno prostownikami stawu biodrowego, jak i zginaczami stawu kolanowego, tracą więc one nieco swojej wydajności do zgięcia w kolanie jeżeli biodro znajduje się w wyproście i na odwrót. Co więcej, większy zakresu ruchu zgięcia w kolanie uzyskać można, jeżeli ruch jest wykonywany pasywnie, nawet 160-170 stopni. Dość sporym czynnikiem ograniczającym zgięcie kolana jest także tkanka miękka łydki i tylnej części uda.

W trakcie ruchu przejścia ze zgięcia do wyprostu w stawie kolanowym, kłykcie kości udowej wykonują ruch toczenia (mniej więcej do 20 stopni) i ślizgu w kierunku tylnym na powierzchni górnej końca bliższego kości piszczelowej. Ruch ślizgu w tył jest szczególnie istotny, ponieważ bez niego kość udowa po prostu stoczyłaby się z kości piszczelowej, zanim doszłoby do całkowitego wyprostu. Dodatkowo, ponieważ powierzchnia stawowa kłykcia bocznego kości udowej jest mniejsza niż jego przyśrodkowego odpowiednika, to ruch ślizgu w kierunku tylnym kłykcia przyśrodkowego w trakcie kilku ostatnich stopni wyprostu skutkuje rotacją wewnętrzną kości udowej na kości piszczelowej.

Screw-home mechanism – mechanizm zaryglowania

W trakcie ostatnich 20 stopni wyprostu stawu kolanowego kość piszczelowa rotuje się do zewnątrz o około 15 stopni na kości udowej. Jest to związane z tym, że kłykieć przyśrodkowy kości udowej jest dłuższy niż kłykieć boczny. To kinematyczne zjawisko znane jest jako screw-home mechanism. W ostatniej fazie wyprostu następuje niewielki przeprost, a kolano zostaje ustabilizowane przez napinające się więzadła krzyżowe i poboczne, co w konsekwencji umożliwia przedłużone obciążanie bez udziału mięśni stawu kolanowego (Ishii et al. 1997; Kim et al. 2015). Aby ponownie zgiąć kolano, musi zostać ono „odblokowane” przez napięcie mięśnia podkolanowego, który powoduje rotację zewnętrzną kości udowej na kości piszczelowej. To sprawia z kolei, że kolano jest mniej stabilne i bardziej wiotkie niż w pozycji zablokowanej.

Główny ruch, jaki występuje w stawie rzepkowo-udowym, to ruch ślizgu powierzchni tylnej rzepki na powierzchni rzepkowej kości udowej aż do dołu międzykłykciowego. Główną funkcją rzepki jest natomiast zapewnienie większego ramienia dźwigni dla mięśnia czworogłowego uda, które jest odległością pomiędzy osią mięśnia i środkiem stawu. Rzepka pełni swoją funkcję działając jak bloczek dla mięśnia czworogłowego uda, zwiększając jego przewagę mechaniczną, a także zapewniając większą siłę kątową. 

Możliwe są również pewne ruchy pomocnicze w kolanie, jednak zależą one od pozycji stawu kolanowego. Na przykład odwiedzenie i przywiedzenie nie jest możliwe z uwagi na wzajemnie blokujące się kłykcie kości piszczelowej i udowej, jak również więzadła poboczne i krzyżowe, gdy kolano jest w pełni wyprostowane. Natomiast gdy kolano jest nieco zgięte, możliwe są bardzo ograniczone ruchy odwiedzenia i przywiedzenia. Na ruchy w osi podłużnej, takie jak rotacja zewnętrzna i wewnętrzna, podobnie oddziałuje zakres zgięcia stawu kolanowego i też ich wykonanie jest możliwe gdy staw kolanowy jest w lekkim zgięciu.

Mięśnie działające na staw kolanowy

Mięśniami umożliwiającymi ruch w stawie kolanowym są:

• Zgięcie – m. dwugłowy uda, m półścięgnisty, a także m. półbłoniasty. Ruch inicjowany jest przez mięsień podkolanowy, który „odblokowuje” kolano, a mięśniami pomocniczymi są m. smukły uda, krawiecki i brzuchaty łydki.

• Wyprost – m. czworogłowy uda (m. prosty uda, m. obszerny boczny, m. obszerny przyśrodkowy, m. obszerny przyśrodkowy). Ruch pomocniczy zapewnia naprężacz powięzi szerokiej.

• Rotacja wewnętrzna – m. półbłoniasty. Ruch wspomaga m. podkolanowy, m. półścięgnisty, m. krawiecki, a także m. smukły uda.
  
• Rotacja zewnętrzna – m. dwugłowy uda. Mięsień pomocniczy – naprężacz powięzi szerokiej.

Staw kolanowy – urazy i patologie

Ponieważ staw kolanowy jest skomplikowaną strukturą, która każdego dnia poddawana jest znacznym obciążeniom biomechanicznym, jest to również miejsce częstych kontuzji. Ponieważ kolano jest stabilizowane głównie przez więzadła wspomniane powyżej, to każdy nienaturalny ruch kolana obejmujący obrót, piwot, nagłą zmianę kierunku lub mocne uderzenie może spowodować uraz tych struktur. Powszechnymi kontuzjami są:

• Zapalenie więzadła rzepki – jest to kontuzja przeciążeniowa stawu rzepkowo-udowego. Zwana jest również „kolanem skoczka”, ponieważ często występuje w takich sportach, jak koszykówka czy siatkówka, w których zawodnicy doświadczają nagłej siły uderzeniowej w trakcie lądowania po skoku. Jest również częściej spotykana u osób otyłych z uwagi na większe obciążenie wywierane na staw kolanowy.
• Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego – począwszy od niewielkiego skręcenia a kończąc na całkowitym zerwaniu, kontuzja ta powszechna jest u sportowców sportów kontaktowych, takich jak piłka nożna. Mają one miejsce zazwyczaj w trakcie nagłej zmiany kierunku, piwotu czy nieprawidłowego lądowania po skoku. W wyniku urazu ACL kolano jest spuchnięte, bolesne i niestabilne.
• Zerwanie więzadeł pobocznych – urazy te występują najczęściej w sportach kontaktowych na skutek uderzenia w bok kolana.
• Nieszczęśliwa triada (Triada O’Donoghue) – kontuzja kolana charakteryzująca się zerwaniem więzadła krzyżowego, więzadła pobocznego kości piszczelowej i łąkotki przyśrodkowej. Dochodzi do niej zazwyczaj uderzenie w bok kolana w momencie, gdy stopa jest mocno osadzona do podłożu. Sporty, w jakich najczęściej występuje to rugby i football.

Staw kolanowy i inne powiązane z nim patologie

• Zespół rzepkowo-udowy
• Choroba zwyrodnieniowa stawu rzepkowo-udowego
• Niestabilność rzepkowo-udowa (urazowa)
• Niestabilność rzepkowo-udowa (nieurazowa)
• Choroba Osgood-Schlattera (jałowa martwica guzowatości kości piszczelowej)
• Zapalenie kaletki przedrzepkowej lub podrzepkowej

Literatura

Hall, S. J. (2015). Basic biomechanics (7th ed.). New York, NY: McGraw-Hill Education.

Hudák, Radovan, David Kachlík, and Ondřej Volný. 2017. Memorix anatomia: polsko-angielsko-łacińskie mianownictwo anatomiczne. Edra Urban & Partner.

Lippert, L. S. (2011). Clinical Kinesiology and Anatomy (5th ed.). Philadelphia, PA: F. A. Davis Company.

Moore, K. L., Dalley, A. F., & Agur, A. M. R. (2014). Clinically Oriented Anatomy (7th ed.). Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins.

Nordin, M., & Frankel V. H. (2012). Basic biomechanics of the musculoskeletal system (4th ed.). Philadelphia, PA: Wolters Kluwer Health/Lippincott, Williams & Wilkins

Palastanga, N., & Soames, R. (2012). Anatomy and human movement: structure and function (6th ed.). Edinburgh: Churchill Livingstone.

Standring, S. (2016). Gray’s Anatomy (41tst ed.). Edinburgh: Elsevier Churchill Livingstone.

Hudák, Radovan, David Kachlík, and Ondřej Volný. 2017. Memorix anatomia: polsko-angielsko-łacińskie mianownictwo anatomiczne. Edra Urban & Partner.

Ishii, Y., K. Terajima, S. Terashima, and Y. Koga. 1997. “Three-Dimensional Kinematics of the Human Knee with Intracortical Pin Fixation.” Clinical Orthopaedics and Related Research, no. 343 (October): 144–50.

Kim, Ha Yong, Kap Jung Kim, Dae Suk Yang, Sang Wook Jeung, Han Gyeol Choi, and Won Sik Choy. 2015. “Screw-Home Movement of the Tibiofemoral Joint during Normal Gait: Three-Dimensional Analysis.” Clinics in Orthopedic Surgery 7 (3): 303–9.

Bochenek A., Reicher M. (2004). Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.