W tym artykule skupimy się na problemie łokcia tenisisty oraz rekomendacjach z zakresu terapii w leczeniu tej dolegliwości. Prezentowane wytyczne bazują na informacjach opublikowanych w The Journal of Orthopaedic and Sports Physical Therapy w grudniu 2022 roku. Ich głównym celem jest wsparcie terapeutów w podejmowaniu decyzji klinicznych i zwiększenie skuteczności stosowanych terapii.

Szacowany czas czytania: 5 minut

Czego dowiesz się z tego artykułu

Diagnostyka – skąd wiemy, że to łokieć tenisisty?

Zanim przejdziemy do rekomendacji, warto znać metody diagnostyki. Dzięki temu będziemy prawie pewni, że mamy do czynienia właśnie z łokciem tenisisty. To z kolei pozwoli na wybór najlepszych metod terapii.

Epidemiologia

Zgodnie z badaniami, problem „łokcia tenisisty” dotyka 1-2% ludzi, a chorobowość tego schorzenia sięga 2,5% populacji. Najbardziej narażone są osoby, które nie mają odpowiednio wytrenowanych mięśni. Wśród osób aktywnych fizycznie i sportowców, nawet do 50% z nich może doświadczyć dolegliwości powiązanych z łokciem tenisisty w różnym stopniu w trakcie ich kariery sportowej.

Wśród osób, które nie uprawiają sportu, ale cierpią na tendinopatię nadkłykcia bocznego kości ramiennej, główną przyczyną są powtarzalne ruchy zginania, prostowania oraz pronacji i supinacji ręki. Takie obciążenia pojawiają się podczas codziennych czynności, jak chociażby korzystanie ze śrubokrętu czy podnoszenie ciężkich przedmiotów. Grupy zawodowe, takie jak na przykład masażyści, lekarze dentyści czy muzycy częściej doświadczają tego typu problemów.

Testy kliniczne

Testy kliniczne, które są podstawą w diagnostyce to:

  • Test Cozena
  • Test Milla
  • Test Maudsleya
  • Test unoszenia krzesła

Ich dokładne wykonanie krok po kroku, a także interpretację wyników znajdziesz w książce „Testy kliniczne w fizjoterapii” Dariusza Ciborowskiego. Oprócz testów w książce znajdziesz również przydatne wskazówki dotyczące wykonania testów, a także informacje dodatkowe, na przykład diagnostykę różnicową.

Pomiary – punkt wyjścia w terapii łokcia tenisisty

Rekomendacje podpowiadają, że rozpoczęcie terapii łokcia tenisisty powinno zaczynać się od dokładnych pomiarów. Pomiar bólu, drażliwości i funkcji kończyny górnej pozwoli na dokładniejszą diagnozę i monitorowanie postępów.

Klinicyści powinni stosować specyficzne dla diagnozy pomiary bólu/drażliwości i skalę DASH. Ocena funkcji kończyny górnej na początku badania i na co najmniej jednej wizycie kontrolnej to kluczowy element terapii.

W przypadku terapii pacjentów z łokciem tenisisty wykonujących czynności bardziej zaawansowane i wymagające klinicyści powinni stosować pomiary oceniające sprawność funkcjonalną lub niepełnosprawność specyficzną dla aktywności (np. moduł DASH dotyczący pracy lub sportu) na początku badania i na co najmniej jednej wizycie kontrolnej.

Ćwiczenia terapeutyczne

Terapia łokcia tenisisty musi obejmować oporowe ćwiczenia dla prostowników nadgarstka. Ćwiczenia będą kluczowym elementem terapii, jednak należy połączyć je z innymi interwencjami (np. terapią manualną).

Manipulacja i mobilizacja stawów

Jeśli pacjent toleruje te techniki, lokalna manipulacja lub mobilizacja stawu łokciowego może przynieść ulgę w krótkim okresie. Jako dodatkowe interwencje można włączyć manipulację i mobilizację innych obszarów, takich jak kręgosłup czy nadgarstek. Celem będzie krótkoterminowe uśmierzenie bólu i poprawa sprawności funkcjonalnej.

Terapia łokcia tenisisty a mobilizacja tkanki miękkiej i suche igłowanie

Techniki mobilizacji tkanki miękkiej (uwalnianie punktów spustowych lub powięzi, narzędziowa terapia tkanek miękkich) i suche igłowanie to dodatkowe interwencje, które mogą pomóc zmniejszyć ból i poprawić funkcję u pacjentów z łokciem tenisisty w stanie przewlekłym.

Kinesiotaping

Taping sztywny jest skuteczną metodą na krótkoterminowe uśmierzenie bólu i poprawę aktywności mięśniowej. Może zatem stanowić uzupełnienie programu ćwiczeń i terapii manualnej.

Krioterapia, ultradźwięki i TENS w terapii łokcia tenisisty

Warto zaznaczyć, że wyniki badań dotyczących krioterapii, ultradźwięków i TENS w terapii łokcia tenisisty są różne. Krioterapia w połączeniu z TENS może pomóc w krótkoterminowym uśmierzeniu bólu u pacjentów z dolegliwościami trwającymi dłużej niż 30 dni.

Terapeuta może wykorzystać TENS uderzeniowy na bolesny obszar lub TENS o niskiej lub wysokiej częstotliwości aplikowane na punkty akupunkturowe w celu krótkoterminowego uśmierzenia bólu.

Jeśli chodzi o ultradźwięki wyniki badań są sprzeczne. Niestety na ich podstawie nie jest możliwe sformułowanie rekomendacji dotyczących tego zabiegu jako jedynej formy terapii.

Podsumowanie

Rekomendacje przedstawione przez JOSPT stanowią cenne wytyczne, które mogą poprawić funkcjonowanie pacjentów z łokciem tenisisty. Kluczowym aspektem jest początkowe pomiary, który powinna uwzględniać określenie nasilenia bólu, drażliwości, a także funkcji kończyny górnej.

Terapeuci powinni być świadomi różnych technik, takich jak oporowe ćwiczenia, manipulacja i mobilizacja stawów, mobilizacja tkanki miękkiej, sucha igłoterapia, taping oraz kinesiotaping. Wybór odpowiedniej terapii zależy od stanu pacjenta i jego potrzeb.

Warto pamiętać, że pomimo różnorodności technik terapeutycznych, istnieją pewne kontrowersje w zakresie skuteczności niektórych z nich. Dlatego podejście oparte na analizie indywidualnych przypadków pacjentów oraz konsultacje z innymi specjalistami mogą znacząco przyczynić się do osiągnięcia optymalnych wyników terapii.

Literatura

Lucado AM, Day JM, Vincent JI, MacDermid JC, Fedorczyk J, Grewal R, Martin RL. Lateral Elbow Pain and Muscle Function Impairments. J Orthop Sports Phys Ther. 2022 Dec;52(12):CPG1-CPG111. doi: 10.2519/jospt.2022.0302. PMID: 36453071.